Від Рафаеля-Хосе Діаса (Іспанія, Канарські острови) п’ять віршів проекту «Wordyssey» вирушили у місто Тірана (столицю Албанії), в гості до культурного діяча, письменника й перекладача – Башкіма Шеху, інформує портал litfest.
Башкім про вірші проекту: «Моє загальне враження – вірші досить видатні. Що мені подобається в них – так це щільність фактури вірша: щільне переплетення елементів, яке створює, за визначенням Шкловського,”прийом очуднення”; по-новаторському побудовані слова й синтагми дивують, але створюється враження, ніби так воно і має бути. Незабутні деякі образи, дуже реальні й незвичайні водночас, і, звісно ж, атмосфера, яку вони створюють. (Можливо, ці коментарі занадто загальні, але аж надто важко бути більш конкретним і лаконічним одночасно.)»
Башкім Шеху (Bashkim Shehu) – письменник, перекладач, культурний діяч. Народився 22 червня 1955 року в місті Тірана (Албанія). Навчався на факультеті літератури й албанської філології (Університет Тірани, 1975-1980). Закінчив курси соціології з питань етнічних меншин (Інститут соціології Будапештського університету, 1993-1995).
Автор дев’ятнадцяти книжок (1977-2013 рр. – романи, автобіографії, збірки оповідань). Оповідання також публікувалися в журналах англійською, французькою, іспанською, португальською, німецькою, російською, угорською, румунською, сербсько-хорватською, словенською, словацькою, болгарською та грецькою. Співпрацював із деякими іспанськими газетами, писав для міжнародного інтернет-журналу “Living in Diversity”, для газет і журналів Центральної та Східної Європи, для албанського інтернет-журналу “Respublica” та інших ЗМІ.
Перекладав з англійської, французької, іспанської та каталонської албанською мовою таких авторів: Ісайя Берлін, Ерік Дж. Хобсбаум, Чеслав Мілош, Агнес Хеллер, Ференц Фехер, Гаспар Міклош Тамаш, Джордж Стайнер, Лешек Колаковський, Карл Віттфогель, Альона Фінкелькраут, Марія Тодорова, Ернест Геллнер, Хосеп Рамонеда, Герберт Спенсер, Джон Стюарт Мілль, Джон Ролс, Пол Погосян, Жауме Кабре, Майкл Уолцер, Джон Серл, Джеймс Рейчелс, Хав’єр Серкас, Едуардо Мендоса, Ханна Арендт, Зигмунт Бауман, Лео Штраус, Роберто Боланьо, Хорді Пунті, Ричард Рорті, Жауме Кабре.
Нагороди:
1996 – Національна Премія фонду “Velija” (Албанія, Македонія, Косово), найкраща художня книжка року (“Ago Ymeri’s Last Voyage”, роман).
2000 – Премія видавництва “Buzuku” (Пріштіна), найкраща художня книжка року (“The Circle”, роман).
2002 – Премія “Hieronymus” (Тірана), найкращий переклад року (Карл А. Віттфогель, “The Oriental Despotism”, з англійської албанською).
2008 – Фіналіст Премії “Balcanica” за найкращу книжку року в балканській літературі (“Angelus Novus”, роман).
2010 – Національна премія “Kult” за книжку року (“Mozart, with delay”, роман).
2012 – Національна премія Міністерства культури Албанії за найкращий переклад року (Роберто Боланьо, “Nocturno de Chile”).
Діяльність:
1979-1981; 1991-1992 – сценарист і редактор Національної албанської кіностудії.
З 1995 – перекладач із різних мов у сферах літератури і гуманітарних наук.
1995-1996 – редактор культурного журналу “AKS”, м. Тірана.
1996-1997 – редактор щоквартального культурного журналу “ММ-2000”, м. Тірана і Пріштіна.
1996-1997 – редактор “Вісника Албанського Гельсінського комітету”.
1998-2000 – координатор Міжнародного парламенту письменників, дослідник у справах безпеки письменників.
2001-2012 – радник директора Центру сучасної культури Барселони (з питань Центральної та Східної Європи).
2012-2013 – член творчої команди “Вроцлав – культурна столиця Європи 2016 року”.
Переклади Башкіма Шеху для проекту “Wordyssey”:
MARIJANA KIJANOVSKA
DIPTIK (kushtuar Milosz-it)
nëse qyteti ku gjithçka filloi
do ishte vetëm qytet
vend dhe
jo një pikënisje
jo një grumbull fotografish
fytyrash dhe njerëzish pa fytyra
nëse era, nëse dëbora
nëse ullinjtë dhe limonat
nëse kafeja dhe vera
nëse të gjitha këto që, pa përjashtim,
fsheh gjysma e librit
nuk do linin njolla
në lëkurë ose në dysheme për shembull
ndërsa ne zvarrisim hijet
nëse e kaluara vetëm do kishte kaluar
apo më tepër se kaluar
më tepër se aq
atëherë poeti do ishte vetëm poet
apo më tepër se poet
më tepër se thjesht ai që
ngjitet dhe zbret
lart dhe poshtë
lart dhe poshtë
e kështu me radhë
vdekja si një diell mes rrjeshtave
sikurse edhe prapa
dhe një zog i mençur
nuk do ishte në fole dhe as në kafaz
as në mjekër dhe as në sy
as në dorë dhe as në gojë
porse diku brenda
në brendësi
drejt më intimes
duke ecur
i paaftë për të fluturuar
do nisej fluturim, do zinte vend
e kështu me radhë
SERHIJ ZHADAN
DASHURI GJER NË VDEKJE
A të kujtohet ajo shtëpi e dyshimtë?
Banonin aty zombi të dëshpëruar.
Në fillim ajo ngjitje dhe zbritje, fjetje midis karrigesh
dhe në vaskat e banjove, ndoca net mjerane hotelesh,
dhe tani dora jote në tullën e zhveshur,
ngrohtësia e saj, trashësia e saj,
tullë e vërtetë qerpiçi.
A të kujtohet plaku? E hasëm shkallëve.
Ngjeshur për muri, që të mund të kalonim,
ngurrosur si kufomë, na vështronte dyshues me sytë e tij të dalë.
Duke ndjekur çdo lëvizje tënden,
i verbuar nga shkëlqimi
i nyjeve të porcelanta, të shndritshme të këmbëve tua
në shtyllat prej drite dhe pluhuri,
nga ëmbëlsia e gjunjve të tu që lëshonin ngrohtësi.
Polici që erdhi atëherë të na shihte ishte dyshues dhe mosbesues
kur pyeti: “Si ka mundësi? Një muaj! Një muaj të tërë!
Nuk e vutë re atëherë zhdukjen e tij? Që nuk po dukej? Një muaj të tërë?
“Jo, vërtet”, u shfajësova, “ishte muaji më i bukur në jetën time”.
“Po era?”, ngulmoi polici. “Nuk u çuditët nga era?”
“Jo, pse?”, ia ktheva. “Ndonjoherë jeta ka këtë erë”.
“A e dini që vdiq në shtrat? Mu mbi kokën tuaj? Duke thithur dyshekun,
dergjur përdhe. Aq mjaftonte që t’ju pikonte tavani”.
Te dritarja filloi atëherë një verë e papërshkrueshme,
radioja solli lajme të hidhura
dhe, edhe po të isha në gjendje të vdisja, vdekja do më kish kapur në befasi duke dëgjuar lajmet.
E more zemrën time kur donte të ndalej dhe e mbushe sërishmi me shpresë
që të fillonte të rrihte sërishmi nën dorën tënde.
Çfarë thotë ai që kthen kokën të të vështrojë?
Çfarë mund të thotë ai që të sheh?
Të të dua gjer në vdekje.
Do të të dua gjer në vdekje.
Asaj do t’i ndihim që të mund të ngrihemi
ose të humnerohemi në terrin e tuneleve dhe guvave.
Ti vazhdo, zombi, kërciti koskat,
Kremtoje vdekjen, bjeri
banxhos tënde të shkallmuar.
Këndo atë që di më mirë se çdokush.
Koha nuk na robëron, kënga jonë e dëbon atë.
Fatlume derdhet në zgavrën e dorës dashuria
me të cilën dita-ditës kemi selitur lulet
e varreve tona.
BOHDANA MATIJASZ
***
ata që dashurojnë përmallohen shiko sa të bukur janë
të drotjur si drita e parë e agut
dhe besimplotë si pëllumbat
ata që dashurojnë shiko sa bujarë që janë
dhe me çfarë butësie pranojnë çka u del përpara
shiko duart e tyre mbushur me thesare
atë lëkurë ata sy harenë e qartë
në buzagazin e lumtur qetësinë
paqësorë si një fllad i lehtë vere
ata që dashurojnë janë si delfinët
që hovin mbi ujë çapkënë të qashtër
qindra herë i hapin unazat e valëve
duke shpërndarë dritë përreth vetes
na mësojnë mirënjohjen për çka është në botë dhe për çka nuk është
na mësojnë ëmbëlsisht dhe me besim t’u afrohemi të tjerëve
dhe të sprapsemi pa e zgjatur
ashtu si në muzg drita dalëngadalë shuhet zogu bie në heshtje
ashtu si ujët e tokës rrjedh e sërishmi shpërthen
OSTAP SLYVYNSKYJ
DIÇKA ATY PËRPARA ISHTE PËRHERË NË DRITË
Diçka aty përpara ishte përherë në dritë –
dhe nuk ishte një piketë,
as edhe sinjal shmangieje,
as edhe flakërim zjarri, as edhe fener,
banesa e askujt,
sikurse as gjahu apo lufta e ndokujt
që mund të zgjasë në këtë vend,
as njeri as kafshë,
as pemë e thatë
që të binte në purgatorin e vet,
e pashkatërrueshme si shpirti në trupin e shndritshëm, as
ftesë dhe as aluzion, jo,
diçka
solidare me ne që s’kemi rrugëdalje,
diçka e pangushëlluar nëse jemi të pangushëllueshëm
e ligështuar për aq sa i dorëzohemi ligështueshëm humbjes.
E shurdhër ndaj lutjeve dhe përgjërimeve të ndërsjellta,
si në luftë ashtu edhe në paqe,
jo për këtë më pak pa qetësi nëse
heshtja jonë zgjat me të tepër.
Gjithëpoaq e ndriçuar
për princat e vegjël kontinentalë dhe për ata
që ndiqen syresh tatëpjetë shkallëve.
Miopë dhe të matur
si nënat e plakura.
Dhe asnjë shpresë, kjo
ndodh herë-herë,
nuk ka asnjë shpresë,
ashtu është.
OLEG LISEHA
KËNGË 555
Sa ende nuk është tepër vonë: çaje akullin me krye!
Sa ende nuk është tepër vonë: çaje akullin me krye!
Kalo mespërmes, ik!
Që bota e mrekullueshme sërishmi të takohet me ty!
Krapi është pikërisht e kundërta,
mundohet në thellësi, kridhet këtu dhe atje.
Krapi është aty
që të kapet herët a vonë.
Po ti je njeri dhe nuk i takon rrjetës.
Krapat janë tjetër gjë: shekuj të tërë në tufa.
Të zhytesh në sope rëre, të errëta e të frikshme,
për të dalë sërishmi në skajin tjetër.
Dhe koha jonë, asfare nuk ndiqet qysh nga amshimi i tërë?
Një fletëz fshik tjetrën… ka ikur!
Ndihesh i braktisur? Po ti je njeri!
Mos u bëj frikaç: përherë do dalësh nga telashet.
Sa ende nuk është tepër vonë: çaje akullin me krye!
O ti, e pacak, e thyer, e mrekullueshme botë e re!
Вірші українською можна знайти за посиланням: http://litfest.ru/news/2012-12-17-2401
Читайте також:
“Wordyssey”: 1 пункт. Богдан Задура, Польща
“Wordyssey”: 2 пункт. Іштван Ковач, Угорщина
“Wordyssey”: 3 пункт. Люція Шимановська, Чехія
“Wordyssey”: 4 пункт. Андреас Третнер, Німеччина
“Wordyssey”: 5 пункт. Рафаель-Хосе Діас, Канарські острови
Улюблений сайт літературної критики
